Werkpaard en vredesduif.

De de Havilland D.H.89 Dragon Rapide en Dominie in Nederland en Indië.

Met de De Havilland Dragon Rapide en de militaire variant daarvan, de Dominie, zijn kleine maar opvallende en interessant stukjes Nederlandse luchtvaartgeschiedenis geschreven.

Gedurende 1936 werden met drie Dragon Rapides miljoenen hectaren onbekend gebied van Nederlands Nieuw-Guinea door middel van duizenden luchtfoto’s in kaart gebracht. Dat de toestellen in de herfst van 1935 gezamenlijk van Nederland naar Nederlands-Indië werden overgevlogen was een sensatie.

Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog kreeg de Nederlandse luchtmacht in Engeland de beschikking over een aantal Dominies die werden ingezet voor de verbinding met het bevrijde Europa en later ook met het bevrijde Nederland. Afgezien van een dramatisch slecht georganiseerde vredesmissie in Palestina in 1948 kregen de luchtmacht-Dominies hun grootste bekendheid door de bijna jaarlijks terugkerende ijsvluchten naar de van de buitenwereld afgesneden Waddeneilanden.

Direct na afloop van de oorlog droeg de overheid de KLM via de Regeringsvliegdienst op een binnenlands luchtnet op te zetten. De daarvoor aangekochte Dominies verrichten onmisbare diensten in ons land, waarvan het weg-, water- en railvervoer nagenoeg volledig was verwoest.

Vanaf begin jaren vijftig tot halverwege de jaren zestig was er ook in Nederland een Dominie in gebruik als fotovliegtuig.

Ook de in Nederlandse musea geëxposeerde Dominies komen ruim aan bod, evenals een uitgebreid registratie-overzicht van alle Nederlandse Dragon Rapides en Dominies.

434 pagina’s, 344 foto’s, prijs €49,95 ISBN 9789491993152

Recensies

Een fraaie recensie van Arno Marchant in ‘De Vliegende Hollander’ van december 2020. ‘De Vliegende Hollander’ is het tijdschrift van de Koninklijke Luchtmacht.

Ook een onderbelicht onderwerp in de Nederlandse luchtvaart is de geschiedenis van de de Havilland D.H.89 Dragon Rapide, dan wel de militaire uitvoering Dominie. De civiele en militaire levensloop van de Nederlandse exemplaren staat in dit lijvige boekwerk. Op tweederde ervan doet auteur Theo Wesselink de geschiedenis van de luchtmacht-Dominies uit de doeken. Die start al in WOII, op 7 juli 1944 op RAF Hendon met de vorming van de Dutch Communication Flight, die uiteindelijk in 1952 uitgroeit naar het huidige 334 Squadron. Na WOII worden de Dominies naast de inzet voor lichte transportvluchten, vooral bekend door hun inzet naar de Waddeneilanden in de winters van 1946-1956. Tijdens die zogenoemde IJsvluchten (zie de Vliegende Hollander van januari 2018) zorgen de tweemotorige tweedekkers voor de levenslijn met de geïsoleerde eilanden. Waarschijnlijk is maar weinig bekend dat ook de Dominies op uitzending zijn geweest. De minister van oorlog stelde er in 1948 4 beschikbaar voor de United Nations-missie in Palestina. Uiteindelijk gingen er maar 2, maar het was wel de eerste inzet voor de ‘luchtmacht’.

Met alle info die Wesselink verzamelde, gecombineerd met dagboekstukken en krantenberichten, is het een zeer lezenswaardig boekwerk. Na een woord vooraf en een ‘Ten geleide’ ontvouwt de geschiedenis zich in bijna 40 ongenummerde hoofdstukken en sluit het boek af met een overzicht van alle D.H.89’s en een lijst met geraadpleegde bronnen. Het is een prachtig verzorgd boek waarbij de fotokwaliteit zeker niet tegenvalt, ondanks het minder luxe papier.''

‘…Luchtvaartgeschiedenis op zijn best…’

Mooie recensie van E. Westerhuis van NBD Biblion, de inkooporganisatie van de Nederlandse bibliotheken, van ‘Werkpaard en vredesduif’, mijn geschiedschrijving van de Nederlandse de Havilland D.H.89 Dragon Rapide en Dominie. Gepubliceerd op 13 januari 2021.

‘Luchtvaartjournalist Theo Wesselink (1953) is een begrip in het Nederlandse taalgebied. Hij publiceerde vele artikelen in luchtvaartbladen, waaronder 'Luchtvaartkennis', het blad van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart', en tientallen boeken in zijn vakgebied. In de reeks 'Dutch Aviation Publications' heeft hij inmiddels talloze typen vliegtuigen gedetailleerd beschreven. In 'Werkpaard en vredesduif' aandacht voor de ontwikkeling en het operationeel gebruik van de Havilland D.H.89 Dragon Rapide en Dominie. De tweedekker werd in 1934 geïntroduceerd en bleef door zijn grote betrouwbaarheid tot ver in de jaren vijftig een geregelde verschijning in het luchtruim. In Nederlands-Indië maakte het toestel naam door zijn inzet bij de karteringsoperaties van Nieuw Guinea. In Nederland werd het toestel o.m. gebruikt bij de naoorlogse opbouw van een binnenlands luchtnet en de ijsvluchten naar de Waddeneilanden. Het boek is voorzien van originele zwart-witfoto's en een overzicht van de geschiedenis van alle Nederlandse D.H.89's.
Luchtvaartgeschiedenis op zijn best.’

Recensie van Coert Munck in het februari-nummer van 2021 van 'Logboek', het tijdschrift van de Dakota-club. 

Mooie, lange recensie van Arno Landewers in het maartnummer van 2021 van Luchtvaarthistorisch tijdschrift 'Luchtvaartkennis'.